"Bu yıl yayımladığım bir roman için çalışırken eski Türk filmlerini seyretmem ve eski güzel şarkıları dinlemem gerekti. Bu işi kolayca YouTube ile yapmıştım. Ama aynı şeyi şimdi yapamam. Çünkü YouTube ile birlikte yüzlerce yerli ve uluslararası web sitesine girmek, siyasi nedenlerle Türkiye'de yaşayanlara yasak."
Nobel ödüllü yazar Orhan Pamuk, Frankfurt Fuarı açılışında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün gözlerine bakarak Türkiye'de giderek kanıksanan internet sitelerine erişim engelini böyle dillendiriyordu. Pamuk'un şikayeti hiç de haksız değil. YouTube, wordpress derken internetin Türkiye'ye girişinden itibaren erişimi engellenen site sayısı 1115'e ulaştı. Son olarak geçen ay dünya çapında 2 milyondan fazla üyesi olan ve günde 19 milyon ziyaretçi alan blogger.com'a erişim mahkeme tarafından engellendi.
Pamuk'un dediği gibi internet yasaklarından siyasiler mutlu olabilir ama Türkiye'nin itibarı giderek zedeleniyor. Çünkü Türkiye 2008 Dünya Özgürlükler Raporu'nda "Kısmen Özgür" olarak nitelenerek giderek olumsuz bir imaj edindiği belirtiliyor. Erişim engelleme kararlarına kullanıcı cephesinden eleştiriler yükselse de kimsenin harekete geçememesi aslında sorunun temelindeki aksaklıklara işaret ediyor. İnternet suçlarına yönelik yasanın asla uygulanmayan 9. maddesi, hükümete göre ihtisas mahkemelerinin avukatlara göre ise bilirkişi eksikliği gibi pek çok unsur internet davalarındaki tartışmaların bitmeyeceğini gösteriyor.
Reklamları vuruyor
Diğer yandan marka uzmanlarına göre bu kararlar asıl Türkiye'nin markalaşmasına engel oluyor. BrandAssist Genel Müdürü Muhterem İlgüner ve İletişim Atölyesi Marka danışmanı ve Kilowatt Reklam Ajans Başkan Yardımcısı Olgar Ataseven, imajın zedelendiğini belirtirken "Büyük bir reklam mecrasından ve yatırımdan da mahrum kalıyoruz" diyorlar.
Hukukçular ise artık bunun önüne geçmek için kolları sıvadı. YouTube'a gelen kapatma kararının ardından Tüm İnternet Derneği (TİD) ve Türkiye Bilişim Derneği (TBD) 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkındaki Kanun'un düzeltilmesi için mahkemeye başvurdu. Halen devam eden davalar ışığında Türkiye Bilişim Derneği Yönetim Kurulu Üyesi ve Bilişim Hukuku Uzmanı Avukat Mehmet Ali Köksal temel sorunun altını çiziyor: Bilirkişi eksikliği.
Türkiye orantısız güç uyguluyor
Türkiye'nin yurtdışında itibarının ciddi şekilde sarsıldığını söyleyen Köksal, "Yaptırım uygulanması ve hukuka aykırısı içeriğin kaldırılması doğrudur. Ama çok içerik barındıran sitelere erişimin engellenmesi ister fikir sanat eserleri kanununa ister medeni kanuna dayansın orantısız ve ağır bir yaptırım" diyor. Bugüne kadar verilen tüm kapatma davalarının temel olarak 5651 sayılı kanuna, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'na (blogspot) ve Türk Medeni Kanunu'nun kişilik haklarının korunmasına yönelik maddesine dayandığını belirten Köksal, verilen tedbir kararlarının aslında Türk toplumunun haklarını ihlal ettiğine dikkat çekiyor.
Köksal, "Düşünce ve ifade özgürlüğü kısıtlanıyor. Ayrıca toplum vicdanı rahatsız ediliyor" derken bu tür suçlarda uygulanması gereken cezanının da kaynağa yönelik olması gerektiğini vurguluyor. Köksal'ın da belirttiği gibi yurtdışındaki benzer davalarda ceza yayınlanan site yerine faile veriliyor. Avrupa Komisyonu'nun yayınladığı ve 2004 yılında yürürlüğe giren Sibersuç Sözleşmesi'ne göre siber suçlar uluslararası işlendiği için tek ülkenin yasaklama hakkı bulunmuyor. Ancak Köksal sözleşmenin yüzde 95'ini kanunlaştıran Türkiye'nin bu maddeyi benimsemeyerek tek taraflı cezalandırmaya gittiğine işaret ediyor ve ekliyor:
"5651'deki garip düzenlemeyi kaldırıp, maddelerden bazılarını düzeltip Avrupa gibi mücadele yöntemini seçmemiz gerekiyor."
Bilişimde bilirkişi yok
Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım'a göre internet davalarında yaşanan sorunların temeli ihtisas mahkemelerinin bulunmayışı. Oysa "Zamanla bu konuda ihtisaslaşmış mahkemelerimiz de olacak. Hangi sitedeki hangi eylem suç ise mücadele onunla sınırlı kalacaktır. Bu alanda yeterli ihtisaslaşmanın olmamasından kaynaklanan bir aksaklıktır, bunun da zamanla giderileceğini düşünüyoruz" diyen Bakan Yıldırım ile hukuk camiası aynı fikirde değil. Şu ana kadar gösterilen uzman mahkeme eksikliği bahanesini Köksal, "Bilişimle adam bile öldürülür. Uzman mahkeme yok diye cinayet cezasız mı kalacak? Bilişim hukukun bir parçası" diye yanıtlıyor.
Köksal'ın dikkat çektiği başka bir nokta ise giderek çoğalan internet davalarına karşılık bir bilişim bilirkişisinin olmayışı. Köksal şöyle devam ediyor: "Öncelikli olarak hakim ve savcıların aynı zamanda avukatların bilişimle tanışması gerekiyor. Bunun üzerine adli bilişim uzmanları yetiştirilmeli."
Ekşi Sözlük ve Pilli Network'ün de avukatlığını yapan İnternet Hukuku Uzmanı Başak Purut da "Hakimlerin Internet konusundaki teknik bilgi eksikliği ve ilgisizliği gelen taleplere ilişkin kararlarının orantısız, yanlış ve hukukun genel ilkelerine aykırı olmasına yol açıyordu. Sonrasında yürürlüğe giren 5651 sayılı yasanın internete ve engellemelere
bakışında da süregelen yanlış uygulamaları genelde destekleyen ve yasakçı bir anlayış hakim olunca hakimlerimiz bildikleri yoldan devam ettiler" diyor.
9. madde uygulanmıyor
Blogger.com'un engellenmesinin ardından Bakan Yıldırım, internet dünyası ve cezai müeyyideler konusunda daha önce yasal altyapı olmadığını hatırlatmıştı. Yıldırım keyfiliğin önüne geçmek için Atatürk'e hakaret başta olmak üzere ağırlıklı olarak sanal ortamda şans topları, kumar oynatmak, çocukların ve gençlerin cinsel istismarı konularla sınırlı olmak üzere bir yasa çıkarıldığını vurgularken avukat cephesinde yasa tam tersi yönde değerlendiriliyor.
internetle ilgili yasa çıkana kadar hukuki eksiklik olduğunu düşünmediğini belirten Purut, eski mevzuatın konuya gerçekten hakim olan bir hakim tarafından internete uyarlanmasının kolay, sonuç almanın da mümkün olduğunu ifade ediyor. Purut "5651 sayılı yasanın gerçekten faydalı bir maddesi var, 9.madde. O da bir türlü uygulamaya yerleşmedi" sözleriyle de sadece ilgili içeriğin çıkarılmasına yönelik 9. maddenin esasen hukuka aykırı içeriğin yayından çıkarılması nedeniyle başlatılıp sitelerin tümden kapatılmasıyla sonuçlanan tedbir süreçlerine güzel bir alternatif getirdiğini söylüyor.
Vatandaşın itiraz hakkı var
Purut da genel olarak engelleme kararlarında orantısızlık olduğundan yana. Şu ana kadar nihai olarak bir daha açılmamak üzere sitelerin kapatılmadığını vurgulayan Purut, "Yurt dışında da siteler erişime engelleniyor tabi ki ancak bu daha çok uluslararası kabul görmüş kurallara aykırılıktan gerçekleşiyor" diyor. Çocuk pornosu gibi konular dışında Avrupa ve ABD' de engelleme benzeri kararların alınmadığına dikkat çeken Purut, aslında uygulanan engelleme cezasında hakkı zedelenen Türk vatandaşlarının da bu zararın giderilmesini talep edebileceğini söyledi. Purut şöyle devam ediyor:
"Bu gibi engelleme uygulamalarında ilgilisi genelde kapatmayla ile birlikte haberdar oluyor zira ne 5651 sayılı yasada, ne de diğer yasalar çerçevesinde uygulanan tedbir kararlarında mahkeme muhatabına önceden haber vermek zorunda değil. Sonradan bilgilendirme zorunluysa da, genelde adresi bilinmediği iddiasıyla tebligat yapılmıyor. Vatan gazetesine dahi önceden tebligat yapılarak konunun tüm sitenin kapatılmadan halledilmesini tercih etmediğini gördük mahkemenin. Konudan haberdar olan site ilgilisinin kapatmaya konu olan içeriği hakkında tedbir kararı olduğu için çıkarması ve bu içeriğin çıkarıldığı bilgisiyle mahkemeye başvurması gerekiyor."
BrandAssist Genel Müdürü Muhterem İlgüner: YouTube'a erişimi yasak ülke olmak iç açıcı değil.Freedom In World 2008 raporuna göre Türkiye "sivil hayatta özgürlük" sınıflandırmasında "kısmen özgür" olarak tanımlanıyor. Basın özgürlüğü sıralamasında ise 173 ülke arasında 102. sırada. Dünyada artık her şey derecelendiriliyor, not veriliyor; "geçer" ya da "geçmez". Dünya insanının bir ülke ile ilgili algısı bu derecelendirmelere bağlı haberler ile gelişiyor. Buna bir de "YouTube"a erişimi engellenmiş ülke olarak eklenmek hiç de iç açıcı değil. İnsanlarına, yaşanılan çevre ve ortama verilen önem ülkelerin algılanmasını olumlu yönde etkiliyor. Tabii ki markasını da. Ayrıca sınırsız iletişimin nimetlerinden yararlanmak varken ondan doğan korkularla yaşamak çağdaş insana verilebilecek en büyük ceza olmalı. YouTube'da yayınlanan Atatürk karşıtı videoları da bir "kriz" olarak görmüyorum tam tersine bir "fırsat" olarak görüyorum. Dolayısıyla çözmemiz gereken, krizi nasıl yöneteceğimiz değil, bu fırsattan nasıl yararlanacağımız olmalı.
Kilowatt Reklam Ajans Başkan Yardımcısı Olgar Ataseven: Markamızı ve krizimizi yönetemiyoruz. Öncelikle Türkler Türklerden korkmasın. İnternet üzerindeki hareketin doğru olarak kontrol edilememesi başaramadığımız AB başlıklarından biri. Türkiye'de site erişimi ne getirilen engeller abartılmış durumda. Şahıs olarak yapılan bir şikayetin erişim engeline dönüşmesi dışarıda da olumsuz bir etki yaratıyor. Dünyanın gözünde interneti engelleyen, farklı bakış açılarına kapalı bir imaj çiziyoruz. Bu da "Kültürel mozaik " imajımıza tamamen ters düşüyor.
Bir ülkenin marka yönetimi de böyle olmamalı. Negatif algıya aynı kanaldan, aynı yaratıcılıkla cevap verilir. Bu kriz yönetimimin bir parçasıdır. Siteler engellenirken aslında Türk insanının bu algıyı düzel tmesi engelleniyor. Bu da dışarıda yanlış algıyı sabitliyor. Büyük bir reklam mecrasından ve yatırımdan da mahrum kalıyoruz. Yarın Google'da böyle bir sıkıntı çıkmayacağı ne malum. Herşeyi yasaklayarak ilerleyemeyiz. Markamızı ve krizimizi yönetemiyoruz.
Erişim engelleme üzerine alınan ihbarlar*
Gerekçe
İhbar
Fuhuş
1.335
Sağlık için tehlikeli madde temini
60
Uyuşturucu / Uyarıcı madde kullanımını kolaylaştırma
84
İntihara yönlendirme
279
Bahis / Kumar
69
Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkında kanundaki suçlar
1.499
Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama
668
Diğer
112
Çocukların cinsel istismarı
1.498
Müstehcenlik
6.911
TOPLAM
12.515
* 1.10.2008 itibariyle
Erişimi Engelleme İstatistikleri
01.10.2008 itibariyle Erişimi Engellenen Site Sayısı : 1115
01.10.2008 itibariyle Re'sen : 863
01.10.2008 itibariyle Yargı : 252
Toplam İhbar Sayısı : 25.159 adet (12.515 Gerekli, 6.883 Gereksiz, 5.761 Mükerrer)
İhbar Edilen Alan Adı Sayısı : 6.566 adet
5651 sayılı kanun gereği kapatma gerekçesi olan suçlar
1. İntihara yönlendirme
2. Çocukların cinsel istismarı
3. Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
4. Sağlık için tehlikeli madde temini
5. Müstehcenlik
6. Fuhuş
7. Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama
8. Atatürk'ün hatırasına hakaret veya sövme
"Bu yıl yayımladığım bir roman için çalışırken eski Türk filmlerini seyretmem ve eski güzel şarkıları dinlemem gerekti. Bu işi kolayca YouTube ile yap...
Radikal Gazetesi /Nazlı Topçuoğlu
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder